Ponad 90% wszystkich czerniaków znajduje się na skórze, ale nowotwór ten może umiejscawiać się wszędzie tam, gdzie pojawiają się komórki barwnikowe, a zwłaszcza wewnątrz gałki ocznej (naczyniówka, ciałko rzęskowe, tęczówka), na błonie śluzowej narządów płciowych, w jamie ustnej, krtani, przełyku, żołądku, jelitach i odbycie.
Jeśli czerniak jest wykryty w bardzo wczesnym okresie, może być w pełni wyleczalny. Niestety, w Polsce większość osób zgłasza się do lekarza, gdy zmiany trwają już kilka miesięcy i są bardzo zaawansowane. Dlatego liczba osób umierających z powodu czerniaka jest w naszym kraju bardzo duża.
Regularne badania kontrolne skóry dają możliwość wczesnego rozpoznania czerniaka. Wtedy ten nowotwór jest jeszcze w pełni wyleczalny. Badania kontrolne powinno się wykonywać 1 raz w roku. Wyjątkiem są osoby z licznymi znamionami barwnikowymi i osoby z tzw. zespołem znamion atypowych.
Większość zmian na skórze nie wymaga żadnej dodatkowej diagnostyki, poza oceną zewnętrzną przez doświadczonego lekarza. W przypadku znamion barwnikowych cennym uzupełnieniem badania jest badanie dermatoskopowe lub wideodermatoskopowe. W zależności od postawionego rozpoznania (na podstawie wywiadu, lokalizacji, badania i wyniku dermatoskopii) lekarz sugeruje chirurgiczne usunięcie niektórych zmian barwnikowych lub ich pozostawienie do następnego badania kontrolnego.